کاربرد انواع قیر + عکس
کاربرد انواع قیر + عکس
قیر، ماده‌ای است چسبناک، سیاه‌رنگ و مقاوم در برابر نفوذ آب که از تقطیر نفت خام یا زغال‌سنگ به‌دست می‌آید. در ساده‌ترین تعریف، قیر ترکیبی است از هیدروکربن‌های پیچیده که در دمای محیط حالتی نیمه‌جامد دارد و با افزایش دما، روان می‌شود .
این ماده حیاتی، به‌دلیل خواص منحصر‌به‌فردی مانند چسبندگی بالا، مقاومت در برابر رطوبت و دوام طولانی، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، شناخت کاربرد انواع قیر به ویژه در پروژه‌های عمرانی، ساختمانی و صنعتی بسیار مهم است.
در طبیعت نیز قیر به خودی خود، یعنی از تبخیر نفت خام ایجاد می‌شود که به عنوان قیر خام معروف است و قیر نفتی حاصل از تقطیر نفت خام را قیر تصفیه شده می‌نامند. قیمت قیر بسته به نوع قیر متفاوت است و در صنایع مختلفی کاربرد دارد.
در این مطلب با اقتباس از بلاگ مرجع اعلام قیمت فرآورده های نفتی ایرانی ترید به بررسی بیشتر انواع قیر و کاربرد آن می پردازیم.
انواع قیر
قیر بسته به نحوه تولید، ویژگی‌های فیزیکی و کاربرد نهایی، به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود:
انواع قیر: 1. نفوذی (Penetration Bitumen)
این نوع قیر که با عدد نفوذپذیری مشخص می‌شود، بیشتر در راه‌سازی کاربرد دارد. اعداد متداول آن مانند 60/70 یا 85/100 نشان‌دهنده درجه سختی قیر هستند. قیر نفوذی پایه تولید بسیاری از انواع قیرهای اصلاح‌شده نیز هست.
انواع قیر: 2. اکسیده (Blown Bitumen)
با عبور دادن هوای داغ از قیر نفوذی، قیر اکسیده تولید می‌شود. این نوع قیر بیشتر در ایزولاسیون ساختمان‌ها، لوله‌ها و صنایع باتری‌سازی کاربرد دارد و به دلیل نقطه نرمی بالا و حساسیت کمتر به دما، گزینه‌ای ایده‌آل برای شرایط متغیر اقلیمی است.
انواع قیر: 3. امولسیون (Bitumen Emulsion)
در این نوع، قیر با آب و امولسیفایر ترکیب می‌شود. کاربرد قیر امولسیون در مناطقی که امکان استفاده از حرارت نیست، بسیار پررنگ است. در آسفالت‌های سرد، لکه‌گیری معابر و تثبیت خاک کاربرد فراوان دارد.
انواع قیر: 4. اصلاح‌شده با پلیمر (PMB)
برای افزایش مقاومت در برابر ترافیک سنگین یا تغییرات دمایی، قیرهای پلیمری توسعه یافته‌اند. قیرهای اصلاح‌شده با SBS یا APP بهترین عملکرد را در بزرگراه‌ها، باند فرودگاه‌ها و مناطق کوهستانی دارند.
کاربرد انواع قیر در صنایع مختلف
وقتی صحبت از کاربرد انواع قیر به میان می‌آید، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد، جاده‌سازی است؛ اما واقعیت این است که دامنه کاربرد این ماده فراتر از راه‌هاست:
صنعت راه‌سازی و آسفالت: استفاده از قیر نفوذی و امولسیونی در لایه‌های مختلف آسفالت، از زیرسازی تا لایه نهایی، نقش کلیدی دارد.
ایزولاسیون رطوبتی ساختمان‌ها: در پشت‌بام‌ها، سرویس‌ها و دیوارهای زیرزمین، قیر اکسیده به عنوان لایه‌ای ضدنفوذ استفاده می‌شود.
صنایع برق و الکترونیک: برخی انواع قیر اکسیده در عایق‌بندی کابل‌ها، باتری‌ها و قطعات الکترونیکی کاربرد دارند.
صنایع پوشش لوله و مخازن: برای حفاظت لوله‌های فلزی در برابر خوردگی، از قیرهای خاص با افزودنی‌های ضدزنگ استفاده می‌شود.
عایق‌کاری پل‌ها و تونل‌ها: قیرهای پلیمری در پروژه‌هایی که نیاز به تحمل فشار و حرارت بالا دارند، ایده‌آل هستند.
مشخصات فنی قیر و عوامل مؤثر در انتخاب آن
یکی از مواد مهم در صنایع مختلف، قیر است. این ماده دارای ویژگی‌ها و مشخصات فنی مختلفی است که عملکرد و کیفیت آن را تعیین می‌کند. در ادامه به توضیح هر یک از این مشخصات پرداخته شده است.
درجه نفوذپذیری (Penetration Grade): هر چه این عدد بالاتر باشد، قیر نرم‌تر است.
نقطه نرمی (Softening Point): درجه حرارتی که در آن قیر نرم می‌شود. قیرهای اکسیده معمولاً نقطه نرمی بالاتری دارند.
درصد گرانروی (Viscosity): نشان‌دهنده میزان مقاومت قیر در برابر جاری شدن است.
مقدار افت حرارتی و وزنی (Loss on Heating): سنجش پایداری حرارتی قیر در برابر تبخیر مواد فرار.
تفاوت قیر قطران نفت و قیر حاصل از تقطیر زغال‌سنگ
یکی از سؤالات رایج در حوزه قیر، تفاوت میان قیر نفتی و قیر قطرانی است.
قیر نفتی حاصل از تقطیر مستقیم نفت خام است. رنگ آن معمولاً سیاه یا قهوه‌ای تیره بوده و بوی خاص نفتی دارد. این نوع قیر در صنایع راه‌سازی، ساختمان و پوشش بسیار رایج است.
قیر قطران زغال‌سنگ اما از فرآیند کک‌سازی زغال‌سنگ به‌دست می‌آید. دارای رنگ براق‌تر، بوی تندتر و ویژگی‌های شیمیایی متفاوتی است. این نوع قیر به‌دلیل دارا بودن ترکیبات آروماتیک بالا، بیشتر در صنایع خاص و نیازمند مقاومت شیمیایی بالا کاربرد دارد.
کاربرد انواع قیر در این دو نوع، بسته به خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها بسیار متفاوت است و انتخاب نادرست ممکن است موجب کاهش عمر مفید سازه یا افزایش هزینه نگهداری شود.
شناخت درست و دقیق از کاربرد انواع قیر، نه تنها در کیفیت نهایی پروژه‌های عمرانی و صنعتی تأثیر مستقیم دارد، بلکه به کاهش هزینه‌ها و افزایش طول عمر سازه‌ها نیز منجر می‌شود.
انتخاب نوع قیر مناسب، بر اساس شرایط اقلیمی، نوع پروژه و مشخصات فنی مورد انتظار، امری کاملاً تخصصی است و نیازمند مشورت با کارشناسان خبره این حوزه است.